نمازهاي سنّت و قُرب

بسمه سبحانه و تعالی

در قرآن كريم(آل‌عمران،31)، آيه‌اي فرحبخش و پر از بشارت براي همة آدمياني كه در جستجوي حقّند و خصوصاً، براي مؤمنان و مسلمانان و امّت محمّد رسول‌الله(ص) هست كه مي‌فرمايد:« قُلْ إنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعَونِي يُحْبِبْكُمُ اللهُ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ اللهُ غَفُورٌ رَّحيمٌ»: ( اي محمّد! به گرويدگان و دور افتادگان از ساحت قرب و شيفتگانِ وصال و باز‌ماندگان از راه لقاي خداوند به سبب گناه و تبهكاري)، بگو: اگر خدا را دوست داريد، [ اگر در حبّ و ادّعاي حبِّ خدا صادقيد، اگر مي‌خواهيد قدم از مرحلة مُحِبّي( عاشقي) به سر منزل محبوبي( معشوقي) برداريد]، هان! به پيروي من (محمّد) بشتابيد و از من تبعيّت كنيد، آن‌گاه، خدا شما را دوست خواهد داشت(و وسائل راهِ قربِ خود را براي شما، سهل و‌ آسان مي‌كند) و شما را مي‌آمرزد و "الله"، آمرزنده ومهربان است».

بدانيد عزيزان! كه بهترين راه براي نزديكي به خداوند، محبّت رسول(ص) است چنانكه خود او، فرموده‌است:« هيچكدام از شما مؤمن نيست تا آن كه مرا از خود و پدر و مادر و همسر و فرزندش و از همة مردم، بيشتر دوست نداشته باشد»، محبّت پيامبر(ص) ، با پيروي از او در همة كردارها و رفتارها، به ويژه، نمازهاي سنّت او، ميسر مي‌گردد و نمازهاي سنّت، دو بخشند؛ 1ـ مؤكّد؛ يعني نمازهايي كه پيامبر(ص) ، به گزاردن آنها اهمّيت زيادي داده و بر آنها دوام كرده و دستور داده و تأكيد كرده است؛ 2ـ غير مؤكّد؛ يعني نمازهايي كه گاهي انجام داده وگاهي انجام نداده است و تأكيدي بر آنها نيست؛ به ترتيب زير:

نمازهاي سنت:

الف) نمازهاي پيش و پس از فرضهاي پنجگانه:

ـ دو ركعت سنّت مؤكّدة راتبة پيش از نماز صبح؛

ـ چهار ركعت سنّت راتبة پيش و چهار ركعت پس از نماز ظهر، مؤكّد و غير مؤكّد؛

ـ چهار ركعت سنّت غير مؤكّدة راتبة پيش از نماز عصر، (اگر خوف نرسيدن به تكبيرةالاحرام جماعت را نداشته باشد)، همچنان در مغرب و عشاء؛

ـ دو ركعت سنّت غير مؤكّدة راتبة پيش از نماز مغرب و دو ركعت راتبة مؤكّدة پس از آن؛

ـ دو ركعت سنّت غير مؤكّدة راتبة پيش از نماز عشاء و دو ركعت راتبة مؤكّدة پس از آن؛

ـ سه ركعت سنّت مؤكّد وتر، پس از عشاء؛ به دو سلام خوانده مي‌شود:‌ ابتدا ، دو ركعت و سپس يك ركعت؛ تمام نماز سنّت وتر، يازده ركعت است؛ پنج نماز دو ركعتي و يك نماز يك ركعتي؛

نماز‌گزار، اگر بخواهد، مي‌تواند هشت ركعت وتر بخواند و بقيّه را، پيش از خواب يا بعد از خواب در هنگام نماز تهجّد بخواندكه اقلّ آن شش ركعت است، در نصف شب خوانده مي‌شود و حدّاكثر ندارد.

ب) نمازهاي سنّت ديگر:

ـ دو،تا هشت، تا دوازده ركعت سنّت مؤكّد ضحی( چاشت)، پس از طلوع خورشيد تا يك‌ساعت پس ‌از ظهر.

ـ دو ركعت نماز سنّت وضو.

ـ دو ركعت نماز تحيّةالمسجد براي كسي كه وارد مسجد مي‌شود و قبل از نشستن؛

ـ چهار ركعت نماز صلاة‌التّسبيح، كه پيامبر(ص) ، به عمويشان، حضرت عبّاس(ص) تعليم و به او فرمودند:" اگر توانستي، آن را هر روز يك‌بار و اگر نه، هر جمعه، يك‌بار و اگر نه، هر سال، يك‌بار و اگر نه، در مدّت عمرت، يك‌‌بار بخوان"؛ اين نماز، بدين صورت است: هفتـاد‌وپنـج بار خوانـــدنِ" سُبْحانَ‌‌اللهِ وَالْحَمْدُ‌لِلّهِ وَ لاإله‌إلّا اللهُ وَ اللهُ‌‌اكْبَر" در هر ركعت: پيش از خواندن فاتحه، پانزده ‌بار، در ركوع، ده ‌بار، در اعتدال( ايستادن پس از ركوع)، ده ‌بار، در سجدة اوّل، ده ‌بار، در بين دو سجده، ده ‌بار، در سجدة دوم، ده ‌بار و در جلسه استراحت( پيش از برخاستن)،ده‌ بار.

ـ دو ركعت نماز سنّت استخاره، براي پيدا شدن قصد و عزم براي انجام كاري يا دانستن خير و شرّ آن؛ بعد از آن، دعا و صلوات بسيار خوانده مي‌شود و دل نماز‌گزار بر هر چيزي آرام و قرار گرفت و ثابت شد، بر آن اقدام كند و دنبال انجام آن برود.

و نيز، از قسمت دومِ نمازهاي سنّت است، دو ركعت نماز سنّتِ منزل، يعني وقتي كه شخص، از مسجد يا هر جاي ديگر، به خانه برمي‌گردد، بخواند و نيز، دو ركعت نماز سفر، يعني وقتي كه كسي قصد رفتن به سفري دارد و پيش از رفتن، و نيز، دو ركعت نماز سنّت در جايي كه براي اوّلين بار بدانجا رفته است.

ج) نمازهاي سنّت ديگري هستند كه سنّت مطلق ناميده مي‌شوند و به زمان و مكان، مربوط و مقيّد نيستند و نماز‌گزار، هر وقت و هر جا كه بخواهد، مي‌تواند به نيّت نماز سنّت مطلق ( نفل مطلق) آن را بخواند جز در جاهايي كه نماز، مطلقاً، حرام است يادر اين اوقات: بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب و زماني كه آفتاب، كمي از افق بلند شود، بعد از زوال آفتاب، يعني گذشتن آن از نصف‌النهار ( وسط روز) تا اذان ظهر و بعد از نماز عصر تا غروب آفتاب، كه نبايد خوانده شود.

اين بود آنچه تحريرش در اين مورد ميسّر شد، خدا كند برادران و خواهران و جوانان پاكدل و شير دل و مخلص، از آن بهرة وافي گيرند و فقير درمانده را به دعاي خلاصي از نفس و شيطان، ياد كنند.

محمّدسعيد نقشبندي^۱

74/3/23

..............................................

1ـ به نقل از كتاب چهل مقاله، نوشتة استاد شيخ محمّدسعيد نقشبندي، صفحات 161ـ 158.