11. عارف ريوگری، قدّس سرّه
اين عارف بزرگوار يکی از خلفای خواجه عبدالخالق غجدوانی است که در قريۀ ريوگر قدم به عرصۀ وجود گذاشت و در تصوف نسبت ارادت خواجه بهاءالدين نقشبند بدو می‌رسد. خواجه عارف تا پايان حيات پير و مراد خويش خواجه عبدالخالق در خدمت او باقی بود و پس از وفات وی بر مسند ارشاد نشست و در سال 649 و به قولی 715 چشم از جهان فرو بست و آرامگاهش در زادگاه او ريوگر است.
به نقل از: سلسلۀ نور
12. خواجه محمود انجير فغنوی، قدّس سرّه
وی از خلفای بزرگ و جانشين خواجه عارف ريوگری و زادگاهش ده انجير فغنی است و در قصبۀ وابکنی مقيم بود، در مسجد آنجا وعظ می‌کرد و به شغل گل کاری اشتغال داشت. او بر خلاف اصول طريقت خويش به ذکر جهر تمايل داشت و چون دليل آن را از وی پرسيدند، پاسخ داد: تا خفتگان بيدار و غافلان هشيار شوند. اما اين ذکر در زمان خواجه بهاءالدين به کلی بر افتاد و ذکر خفی جای آن را گرفت. وفات خواجه محمود به سال 685 يا 710 روی داده و به قول صاحب خزينةالاصفياء سال 715 يا 717 بوده است.
به نقل از: سلسلۀ نور
13. خواجه علی رامتينی، قدّس سرّه
وی از مشايخ بزرگ طريقت نقشبندی و ملقب به «حضرت عزيزان» است و از خلفای خواجه محمود انجير فغنوی و پيشه‌اش بافندگی بوده است. خواجه علی در قريۀ رامتين چشم به جهان گشود و در همانجا پرورش يافته، به تحصيل علوم دينی پرداخت و در محضر خواجه محمود زانوی تلمذ بر زمين زد و به مقام ارشاد رسيد.
نقل است که از وی پرسيدند ايمان چيست؟ به تناسب شغل خود فرمود: گسستن و پيوستن، يعنی گسستن از جهان و پيوستن به حق تعالی.
حضرت عزيزان سالهای آخر حيات را در خوارزم سپری کرد و در همانجا به سال 715 يا 721 در گذشت و مزارش در همانجاست. بدو اشعاری هم نسبت می‌دهند و اين دو بيت از او نقل شده است:
با هر که نشستی و نشد جمع دلت
وز تو نرميد زحمت آب و گلت
زنهار ز صحبتش گريزان می‌باش
ورنه، نکند روح عزيزان بحلت
به نقل از: سلسلۀ نور
14. خواجه محمّد بابای سماسی، قدّس سرّه
اين عارف بزرگ در قريۀ سماس تولد يافت و از خلفای حضرت عزيزان بود و آداب طريقت را از وی کسب کرد و پس از وی به مقام ارشاد رسيد.
خواجه محمّد پيش از تولد شيخ بهاءالدين محمّد نقشبند از ولادت او ياران را بشارت داد1 و در سال 755 در زادگاه خويش چشم از جهان فرو بست و آرامگاهش در همانجا است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. گويند هربار كه خواجه محمّدبابا گذارش به «قصر هندوان» كه بعدها «قصر عارفان» ناميده شد،مي‌افتاد، مي‌فرمود كه: در اينجا بوي مردي عارف به مشام مي‌رسد،و يك روز از منزل سيّد امير كلال خليفۀ خويش به آنجا نظر افكنده و فرموده بود كه اين بوي افزونتر شده و چنين مي‌نمايد كه آن مرد ولادت يافته،در اين وقت سه روز از ولادت بهاءالدّين نقشبند مي‌گذشته است و جدّش وي را براي كسب خير و بركت به حضور شيخ محمّدبابا مي‌برد. شيخ او را به فرزندي پذيرفته، آنگاه روي به اصحاب نموده،مي‌فرمايد: اين همان فرزند ماست كه بوي او را شنيده بوديم. سپس سفارش پرورش و تربيت او را به سيّد امير كلال مي‌دهد.
به نقل از: سلسلۀ نور
15. سيّد امير کلال، قدّس سرّه
امير کلال بن حمزه کاملترين خلفای محمّد بابا سماسی است که در قريۀ سوخار ولادت يافته است. وی در آغاز، کشتی می‌گرفته و کشتی گيران و پهلوانان به تماشايش جمع می‌شده‌اند و پيشه‌اش کوزه‌گری بوده است.
گويند روزی هنگام کشتی، شيخ محمّد بابا سماسی در ميان اصحاب به تماشايش ايستاده بود، ناگاه نگاه امير کلال بر وی افتاده و چنان مجذوب او شده که تاب از دست داده و به دنبال شيخ روان شده است تا به خانه‌اش رسيده و در شمار مريدان و شاگردانش قرار گرفته است.
دو عارف بزرگ و نامی از خلفای او بوده‌اند، يکی شيخ محمّد بهاءالدين شاه نقشبند و ديگری مولانا شيخ عارف ديگ گرانی که هر دو از عارفان بزرگ روزگار و بلندپايگان علمای طريقت به شمار می‌روند.
وفات سيّد امير کلال به سال 772 هجری اتفاق افتاده و در همان ده سوخار به خاکش سپرده‌اند.
به نقل از: سلسلۀ نور
16. شيخ بهاءالدين محمّد اويسی نقشبند بخاری (شاه نقشبند)،قدّس سرّه
خواجه بهاءالدين محمّد بن محمّد بن محمّد شاه نقشبند اويسی بخاری از اولياء و خلفای بزرگ سيّد امير کلال است و به سال 717 يا 718 در قصر عارفان ديده به جهان گشود.
صاحب خزينةالاصفياء نام جدش را جلال‌الدّين نوشته است و نسب او را به چندين واسطه به امام جعفر صادق می‌رساند. جدّ بهاءالدين او را در حالی که نوزادی سه روزه بود، به قصد تبرک به حضور خواجه محمّد بابای سماسی برد و او بهاءالدّين را به فرزندی پذيرفت و به سيد امير کلال سفارش تربيت او را کرد تا آنجا که امام طريقت و پيشوای اهل سنّت و جماعت گرديد و بهاءالدين با وجودی که به ظاهر دست پروردۀ سيّد امير کلال است، اما در حقيقت اويسی است و از روحانيت عالم ربّانی شيخ عبدالخالق غجدوانی کسب فيض نموده و چون در عالم سير و سلوک از سوی اين پير مأمور تلقين ذکر خفيه شده، ذکر جهر را منسوخ کرده است.
امير کلال پس از مجاهدتهای لازم در پرورش بهاءالدّين، چون شايستگی او را برای درک مراتب والای عرفان تشخيص داد، وی را اجازه فرمود که برای حصول به مرحلۀ کمال نزد هر شيخی که خود می‌خواهد،برود.
سپس بهاءالدين مدت هفت سال در نزد مولانا عارف ديگ گرانی به رياضت مشغول شد و در سفر حجاز عارف نامی مولانا زين‌الدين ابوبکر تايب آبادی را ملاقات نمود و از محضر فثم شيخ و خليل آتا که هر دو از مشايخ بزرگ ترک بودند، کسب فيض کرد و برای ديدار مشايخ و عارفان ديگر، بار سفر بست و راهی شهرها و آباديها شد، دو بار به زيارت خانۀ خدا رفت و از شهرهای ماوراءالنهر، مرو، سمرقند، نسف، توس، مشهد، تايباد ديدن کرد و در طريقت به مرتبه‌ای رسيد که «شاه نقشبند» ناميده شد.
وی بر اصول هشتگانۀ خواجه عبدالخالق غجدوانی سه اصل افزود.
خواجه بهاءالدين در شب دوشنبه سوم ربيع الاول سال 791 در سن 73 يا 74 سالگی وفات يافت و مزار شريفش در همان «قصر عارفان» زادگاه اوست. صاحب رشحات اين دو بيت را در تاريخ رحلتش آورده است:
رفت شاه نقشبند آن خواجۀ دنيا و دين
آنکه بودی شاهراه دين و دولت ملتش
مسکن و مأوای او چون بود قصر عارفان
«قصر عرفان» زين سبب آمد حساب رحلتش.
به نقل از: سلسلۀ نور
17. شيخ محمد علاءالدّين عطار بخاری، قدّس سرّه
محمّد بن محمّد علاءالدّين بخاری از اصحاب بزرگ خواجه بهاءالدّين نقشبند بود و در مسير عرفان به دستياری پدرش گام بر می‌داشت و چون او درگذشت، شيخ محمّد برای تحصيل علم و کسب فضائل معنوی راهی بخارا شد و به خدمت بهاءالدين شاه نقشبند رسيد و در سلک مريدان او قرار گرفت تا آنجا که يار و مصاحب پير خود گشت و در زمان حيات بهاءالدين تربيت بسياری از سالکان به وی واگذار شد و بعد از او جانشين استاد شد و سمت ارشاد يافت.
خواجه بهاءالدين نقشبند چنان به شيخ علاءالدّين الفت گرفته بود که خود برای ديدنش از قصر عارفان به سوی بخارا عزيمت کرد و به زاويۀ شيخ در مدرسۀ او رفت. و چون علاءالدّين را ديد که در حجرۀ خويش پای قناعت بر حصير و سر استغنا بر افلاک دارد دختر خود را به عقد ازدواج او درآورد و حاصل اين پيوند شيخ حسن عطار از مشايخ نامدار بود.
خواجه علاءالدين بيانی شيرين، خوئي نرم و زبانی گرم داشت، از خود رفتن و حضور در خلوت خانۀ شکوه را، آنجا که خدا باشد و ديگر هيچ، کمال محبت می‌دانست و در شدت بيماری در بستر مرگ با روحانيت شاه نقشبند در سخن بود و مريدان را به اتحاد سفارش می‌فرمود و اغلب اين بيت را تکرار می‌کرد:
ذواتنا القصب الزاوی و حبکم
نار فمنوا بها تحرق لذا القصب
(ما نيستانيم و عشقت آتش است
منتظر کان آتش اندر نی رسد)
وفاتش به سال 802 هجری اتفاق افتاده و مزارش در ده چغانيان زيارتگاه اهل دل است. «شمس عارفان» تاريخ در گذشت اوست.
به نقل از: سلسلۀ نور
18. مولانا يعقوب چرخی حصاری، قدّس سرّه
وی از اهالی چرخ و دست پروردۀ خواجه علاءالدّين است و از محضر علمای بزرگ هرات و بخارا کسب فيض کرد و برای ادامه تحصيل به مصر رفت و از محضر علمای آنجا هم بهره بر گرفت و در علوم ظاهر به سرحد کمال رسيد، آنگاه به وطن بازگشت و کمر خدمت خواجه بهاءالدّين نقشبند را بر ميان بست و از محضر خواجه علاءالدين عطار، خليفۀ او استفاده کرد و نيز به امر خواجه بهاءالدين به حضور شيخ تاج‌الدين کولکی که از اولياء الله بود رفت و پس از درک صحبت و ی ديگر بار ملازمت شاه نقشبند اختيار کرده، به هدايت او در علوم ظاهر و باطن بهرۀ تمام يافت. وفات خواجه يعقوب به سال 851 در قريۀ هُلغَتو اتفاق افتاده و آرامگاهش در همانجاست و تاريخ رحلت او «شمس الهدايت» است.
به نقل از: سلسلۀ نور
19. خواجه ناصرالدّين عبيدالله احرار تاشکندی، قدّس سرّه
شيخ ناصرالدين خواجه عبيدالله احرار بن محمود بن شهاب‌الدين چاچی سمرقندی از عرفای بزرگ و ياران يعقوب چرخی است که به سال 806 در چاچ متولد شد و از همان آغاز کودکی در دامان تربيت خال بزرگوار خود علامه شيخ ابراهيم چاچی پرورش يافت و نيز از محضر شيخ نظام‌الدين خاموش(متوفی860) عارف بزرگ کسب فيض کرد و برای ديدن اولياء طريقت بخصوص اصحاب بهاءالدين نقشبند سفرها کرد و در ماواءالنهر و هرات علماء و بزرگان آن عهد را ملاقات نمود و در سن هفتاد سالگی به زيارت مرقد شاه نقشبند نائل گشت.
عبيدالله سالهای آخر حيات را در زادگاه خويش اقامت گزيد و سرانجام در روز شنبۀ آخر ربيع الاول سال 895 هنگام نماز عشاء به سرای باقی شتافت. وی دارای سخنان حکمت آموز بسيار در آداب طريقت و سير و سلوک است. مولانا عبدالرّحمن جامي از مريدان او بوده است.
به نقل از: سلسلۀ نور
20. شيخ محمّد زاهد سمرقندی، قدّس سرّه
شيخ جلال‌الدين محمّد زاهد معروف به «قاضی سمرقندی» و «قاضی نقشبندی» نوادۀ دختری يعقوب چرخی و از خلفای بزرگ خواجه عبيدالله احرار بوده و ساليان دراز در سمرقند سکونت داشته و به شغل قضاوت روزگار می‌گذرانيده است.
شيخ محمّد قاضی در علوم الهی و شرعی متبحر بوده و کتابی دربارۀ فضائل خواجه عبيدالله احرار به نام « سلسة العارفين و تذکرة الصديقين فی مناقب شيخ احرار» تأليف کرده است و دربارۀ تمسک خود چنين حکايت می کند که: وقتی با طلبه‌ای به نام نعمت‌الله برای کسب علوم از سمرقند به هرات می‌رفته و در بين راه به قريه‌ای بنام «شادمان» می‌رسند و چند روز در آنجا توقف می کنند. اتفاقاً روزی گذار شيخ عبيدالله بدين قريه افتاده، هر دو به حضورش می‌روند و مجذوب او می‌شوند.
شيخ محمّد زاهد دوازده سال به خدمت شيخ عبيدالله اشتغال داشته و در سال 936 وفات يافته و زادگاهش در وخش است و «فيض الهی» ماده تاريخ اوست و به قول صاحب هدية العارفين در سال 926 وفات يافته است.
به نقل از: سلسلۀ نور
© 1389 تمامي حقوق مادي و معنوي اين وب سايت متعلق به «سبق» مي باشد.
هرگونه استفاده از مطالب و محتويات سايت،بدون ذكر مأخذ ممنوع است.
طراحی سایت توسط شرکت یکضرب