بسمه سبحانه و تعالی
دربارۀ احسان
در جمله‌اي مشهور كه برخي آن را حديث قدسي دانسته‌اند، آمده است:«كُنتُ كَنْزَاً مَخفيّاً خَلَقْتُ الخَلْقَ لِكَيْ اُعرَفْ»، يعني: من،گنج پنهان و پوشيده‌اي بودم، آفريده‌ها را آفريده، خلق كردم تا شناخته شوم.
عاقلان و صاحبان درك و شعور، چگونه و چه سان بايد خداي خويش و آفريدگار را بشناسند؟
در وجود بشر، حقيقتي موجود است به نام عقل كه از راه حواس و از طريق چشم و گوش و...، پديده‌ها را درك مي‌كند و به سبب آن دانش و علم خدادادي، پي مي‌برد كه خداوند، مخلوقات را بيهوده خلق نكرده است. چنان‌كه خود مي‌فرمايد: « أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ (مؤمنون/115) : آيا مي پنداريد كه ما شما را بيهوده آفريدهايم، و شما به سوى ما باز نمىگرديد؟ » خير، شما براي كسب عرفان و شهود حق و ايمان و عبادت و انجام كارهاي پسنديده و خدمت خدا و خلق، اعم از رنج و كوشش ظاهري و باطني واخلاص و ترك غير حق و گذشتن از هرچه غير اوست آفريده شده‌ايد و اين به فرمودۀ رسول(ص) راه احسان است.
در حديثي صحيح آمده است كه جبرئيل(ع) دربارۀ احسان از پيامبر(ص) پرسيد، پيامبر در پاسخ فرمودند:« الإحْسانُ أنْ تَعْبُدَاللهَ كَأنّكَ تَراهُ فَإنْ لَمْ تَكُنْ تَراهُ فَإنَّهُ يَراكَ: احسان آن است كه چنان خدا را عبادت كني كه گويي او را مي‌بيني و اگر تو او را نبيني او، جلّ جلاله، تو را مي‌بيند».
مولانا جلال‌الدّين بلخي مي‌فرمايد:
گـر ز نــام و حـرف خـواهي بگـذري پاك كن خود را ز خود هان يك سري
خويش را صافي كن از اوصاف خويش تا بـبـيـني ذاتِ پـاكِ صـافِ خويـش
همچنين گفته‌اند:
تو مباش اصلاً ، وصال اين است و بس تو زِ خود گم شو، كمال اين است و بس
شهود حق و حقيقت و در ميان نديدن خويش، همان مرتبه‌اي است كه شيفتگان راه حقّ ودل‌باختگان عشق او، جان و مال و هستي و وطن خود را ترك كرده و در كسب آن جهد و كوشش طاقت فرسا كرده‌اند و دل هجران چشيدۀ فراق ديده را شاد و آزاد كردند.
مردان خدا، خليل آسا به مال و ثروت و حبّ جاه و مقام پشت كرده و خود را در اين سرا و آن سرا به وصل حقيقي رسانده و صداي: لا أُحِبُّ الآفِلِينَ (انعام/ 76) و نداي: فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ (شعراء/ 77) سر داده‌اند.
خداوند بي‌مثال و حيّ لامكان به رحم بي‌كران خويش، همۀ امّت رسول را به وصول به اين مقام و درجه مفتخر كند و ما را نيز بي‌نصيب نسازد. آمين ـ وَمَا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ.
7/11/1387