16. شيخ بهاءالدين محمّد اويسی نقشبند بخاری (شاه نقشبند)،قدّس سرّه
خواجه بهاءالدين محمّد بن محمّد بن محمّد شاه نقشبند اويسی بخاری از اولياء و خلفای بزرگ سيّد امير کلال است و به سال 717 يا 718 در قصر عارفان ديده به جهان گشود.
صاحب خزينةالاصفياء نام جدش را جلال‌الدّين نوشته است و نسب او را به چندين واسطه به امام جعفر صادق می‌رساند. جدّ بهاءالدين او را در حالی که نوزادی سه روزه بود، به قصد تبرک به حضور خواجه محمّد بابای سماسی برد و او بهاءالدّين را به فرزندی پذيرفت و به سيد امير کلال سفارش تربيت او را کرد تا آنجا که امام طريقت و پيشوای اهل سنّت و جماعت گرديد و بهاءالدين با وجودی که به ظاهر دست پروردۀ سيّد امير کلال است، اما در حقيقت اويسی است و از روحانيت عالم ربّانی شيخ عبدالخالق غجدوانی کسب فيض نموده و چون در عالم سير و سلوک از سوی اين پير مأمور تلقين ذکر خفيه شده، ذکر جهر را منسوخ کرده است.
امير کلال پس از مجاهدتهای لازم در پرورش بهاءالدّين، چون شايستگی او را برای درک مراتب والای عرفان تشخيص داد، وی را اجازه فرمود که برای حصول به مرحلۀ کمال نزد هر شيخی که خود می‌خواهد،برود.
سپس بهاءالدين مدت هفت سال در نزد مولانا عارف ديگ گرانی به رياضت مشغول شد و در سفر حجاز عارف نامی مولانا زين‌الدين ابوبکر تايب آبادی را ملاقات نمود و از محضر فثم شيخ و خليل آتا که هر دو از مشايخ بزرگ ترک بودند، کسب فيض کرد و برای ديدار مشايخ و عارفان ديگر، بار سفر بست و راهی شهرها و آباديها شد، دو بار به زيارت خانۀ خدا رفت و از شهرهای ماوراءالنهر، مرو، سمرقند، نسف، توس، مشهد، تايباد ديدن کرد و در طريقت به مرتبه‌ای رسيد که «شاه نقشبند» ناميده شد.
وی بر اصول هشتگانۀ خواجه عبدالخالق غجدوانی سه اصل افزود.
خواجه بهاءالدين در شب دوشنبه سوم ربيع الاول سال 791 در سن 73 يا 74 سالگی وفات يافت و مزار شريفش در همان «قصر عارفان» زادگاه اوست. صاحب رشحات اين دو بيت را در تاريخ رحلتش آورده است:
رفت شاه نقشبند آن خواجۀ دنيا و دين
آنکه بودی شاهراه دين و دولت ملتش
مسکن و مأوای او چون بود قصر عارفان
«قصر عرفان» زين سبب آمد حساب رحلتش.
به نقل از: سلسلۀ نور