در قرآن کریم نام چه پیامبرانی آمده است؟ و آیا این اشخاص پیامبر بوده اند؟
عزير
اسماعيل( صادق الوعد)
طالوت
لقمان
ذا الكفل
اليسع
عمران
اسباط
ذوالقرنين
هارون
پاسخ:
نام مبارك بيست و چهار تن از پيامبران و رسولان در قرآن كريم آمده است كه عبارتند از:
آدم(25)،نوح،ادريس(2)،ابراهيم(69)،اسماعيل(12)،اسحق(17)،لوط (27)، يعقوب(16)،يوسف(26)، هود(10)، صالح(9)، شعيب(11)، موسی(135)، هارون(20)،داوود(16)،سليمان(17)، ايّوب(4)، يونس(4)، الياس(2،الياسين 1)،اليسع(2)، زكريا(7)، يحيی(8)،عيسی(25) و محمّد(4 ،احمد 1) ـ علی نبيّنا و عليهم الصلاة و السّلام.
ـ توضيح: اعداد داخل پرانتز بيانگر تعداد تكرار اين اسامي در قرآن كريم است.
اكنون به پاسخ بخش دوم سؤال مي‌پردازيم:
اسباط (4): نام شخص نيست، و مراد از آن دوازده پسر حضرت يعقوب ـ ملقّب به اسرائيل ـ (ع) و قبايل بني‌اسرائيل است.
ذالكفل(2): مفسّران دربارۀ اينكه ذالكفل پيامبر بوده است يا نه اختلاف كرده‌اند، برخي از مفسّران او را با زكريا، الياس يا يوشع يكي دانسته‌اند. گروهي او را يكي از صلحاي بني‌اسرائيل دانسته‌اند كه صد نفر از پيامبران اين قوم را پناه داده و از شرّ پادشاهي ظالم نجات داده است. گروهي او را جواني دانسته‌اند كه اليسع(ع) وي را به جانشيني خويش گماشته و برخي گفته‌اند پسر عموي يسع(ع) بوده است. شيخ قرطبي نوشته است:« و الجمهور علی أنّه ليس بنبيّ»، يعني: بيشتر برآنند كه او پيامبر نبوده است. دربارۀ وجه تسميۀ وي هم روايات زيادي وجود دارد كه در اين مختصر نمي‌گنجد.
ذوالقرنين(3):پادشاهي مؤمن و صالح بوده؛ در دانشنامۀ قرآن كريم آمده است:« در اينكه وي چه شخصيتي بوده است وجوه مختلفي ياد كرده‌اند: 1. مراد از او اسكندر مقدوني است، 2. منذر ابن ماء السماء، 3. صلب ابن همال حميري،4. تبع الأقرن پادشاه جنوب عربستان، 5. كورش پادشاه بزرگ هخامنشي، 6. تسن چي هوانگ تي بزرگترين پادشاه قديم چين».
صادق الوعد(1): لقب حضرت اسماعيل ابن ابراهيم است ـ عليهما السّلام ـ قول ضعيفي هم مراد از «اسماعيلِ صادق الوعد» را در آيۀ 54 سورۀ مباركۀ مريم، اسماعيل پسر حزقيل پيامبر دانسته‌است(به تفسير قرطبي مراجعه شود ذيل آيۀ مذكور).
طالوت(2): دبّاغ يا سقايي بوده است دلاور و تنومند و خردمند در زمان سموئيل نبي (از انبياي بني‌اسرائيل) كه سموئيل(ع) او را به پادشاهي و فرماندهي براي جنگ با جالوت برگزيده و جالوت از او شكست خورده و به دست داوود(ع) ـ كه از لشكريان طالوت بوده ـ به قتل رسيده است. طالوت بعدها دختر خود را به عقد داوود(ع) درآورده است. در دانشنامۀ قرآن آمده است:« طالوت لقب شائول نخستين پادشاه بني‌اسرائيل است».
عزير(1): از صلحا و بزرگان بني‌اسرائيل بوده و در حملۀ بختنصر پادشاه بابل، به اسارت برده شده، بر اساس روايات تمام تورات را از بر داشته است. ابواسحاق نيشابوري نوشته است: از پيغمبرزادگان بود و از بزرگان بني اسرائيل.
عمران(3): پدر حضرت مريم(ع) است. بايد توجّه داشت كه نام پدر حضرت موسی هم عمران بوده اما اسم او در قرآن نيامده است. در لسان التنزيل آمده است:« ميان اين دو عمران، 1800 سال بود» معلوم مي‌شود كه در آل عمران منظور از عمران پدر مريم(ع) است.(به نقل از دانشنامۀ قرآن).
لقمان(2): شيخ بيضاوي نوشته است: جمهور برآنند كه او حكيم بوده است نه پيامبر و پسر باعورا از اولاد آزر و خواهرزاده يا پسر خالۀ ايوّب(ع) و تا زمان داوود(ع) زيسته است. sabaq.net
هارون:در قرآن كريم 20 بار اين اسم تكرار شده، در 19 موضع مراد هارون بن عمران بن يصهر برادر بزرگ حضرت موسی است كه او هم پيامبر بوده و تنها در يك موضع (آيۀ 28 سورۀ مريم) هارون بن عمران بن ماثان برادر حضرت مريم(ع) منظور است كه پيامبر نبوده است. البته مفسران در اين مورد هم اختلاف دارند گروهي گفته‌اند در اينجا هم منظور از هارون برادر حضرت موسی است زيرا مريم از نسل او بوده است، گروهي گفته‌اند هارون اسم مردي صالح و زاهد در زمان مريم بوده كه بني‌اسرائيل مريم را به او تشبيه كرده‌اند و برخي گفته‌اند اسم مرد فاسقي بوده است و بني‌اسرائيل اينگونه به مريم(ع) طعنه زده‌اند ـ والله اعلم.
براي مطالعۀ بيشتر به تفاسير بيضاوي، بغوي،قرطبي،آلوسي و ديگر تفاسير معتبر، حاشيۀ شهاب، قصص‌الأنبياء ابو اسحاق نيشابوري،اعلام قرآن دكتر محمّد خزائلي، المعجم المفهرس مهندس رضا كيان‌زاد و دانشنامۀ قرآن (كه به كوشش بهاءالدّين خرّمشاهي تدوين يافته) رجوع شود.